زمانی که جمهوریت در افغانستان توسط طالبان سرنگون شد و عوامل نظام جمهوری از کشور فرار کردند، جنگ‌سالاران سابق، گروه‌ها، دسته‌ها و قاتلان مردم به خارج رفتند، از همان روز اول آن‌ها بر اساس تفکر، قوم، سمت و نفوذ خود از هم پاشیدند. آن‌ها از ترس از دست دادن نفوذ و اقتدار قومی خود، گروه‌های کوچک اما پراکنده تشکیل دادند.
آن‌ها از نظر فکری، قومی، نفوذی و حمایت کشورهای خارجی، رویکردهای بسیار متفاوتی دارند، آن‌ها به همین شکل پراکنده خواهند بود. اگر کسی از میان آن‌ها بخواهد با دیگری متحد شود، باید مسیر خود را از اقتدار قومی، نفوذ، ساختار فکری، منافع شخصی و حامیان خارجی خود تغییر دهد، که این به معنای ادغام کامل در دیگری و از دست دادن خود است. این کار محال است، زیرا با این کار تمام موارد ذکر شده در بالا از دست می‌رود و سیاستمدار تنها در یک میدان خالی باقی می‌مانند، که هیچ‌کس چنین چیزی را نمی‌خواهد.
افرادی که در اختلافات شدید، رقابت‌های شخصی و تلاش برای نفوذ و حمایت بین رهبران خود غرق هستند، اگر دوباره تکرار هم شوند، توانایی ایجاد یک حکومت قوی و متمرکز را ندارند. آن‌ها از ابتدا یکدیگر را می‌خوردند و می‌کشتند، سپس توسط آمریکایی‌ها در یک اداره جمع شدند و دوباره از هم پاشیدند، که این پراکندگی روز به روز بیشتر می‌شود. تکرار آن‌ها، تکرار تاریخ سیاه گذشته است. در اینجا چند نمونه از نظام جمهوری متشکل از گروه‌ها و دسته‌های پراکنده را پیش روی شما می‌گذاریم.
“اشرف غنی حتی نمی‌تواند یک مشاور را تغییر دهد، پس چگونه می‌تواند مرا برکنار کند!؟”
اشرف غنی در سال ۲۰۱۸م عطا محمد نور را از سمت والی بلخ برکنار کرد، عطانور در پاسخ به این حکم و رد آن، با جرأت تمام جمله فوق را گفت و تأکید کرد که فقط رهبری حزب جمعیت می‌تواند او را از این سمت برکنار کند، نه رئیس‌جمهور. اگر حکومت زور به کار ببرد، من هم با نیروهای مسلح خود آماده مقاومت هستم و ارگ هر بار حقوق جمعیت را زیر پا می‌گذارد.
“من با فرمان تعیین نشده‌ام که با فرمان برکنار شوم!”
این جمله پاسخ احمد ضیا مسعود است، او نیز توسط اشرف غنی از سمتش برکنار شد، احمد ضیا مسعود در کابل نشست‌هایی برگزار کرد و به هوادارانش گفت که علیه حکومت مقاومت کنند، او نیز این‌گونه به تصمیم ارگ واکنش نشان داد، ائتلاف شمال نیز تصمیم اشرف غنی را محکوم کرد و آن را تمرکز یک‌جانبه قدرت دانست.
در سال ۲۰۱۹م، دکتر عبدالله نتایج انتخابات را نپذیرفت و آشکارا گفت که اشرف غنی از طریق تقلب برنده اعلام شده است. او بلافاصله در برابر ارگ، حکومت موازی اعلام کرد، اشرف غنی در کاخ ارگ به عنوان رئیس‌جمهور سوگند یاد کرد. هم‌زمان عبدالله عبدالله نیز در قصر سپیدار مراسم تحلیف برگزار کرد، خود را رئیس‌جمهور خواند و از قصر سپیدار خبرهایی مبنی بر اعلام کابینه موازی منتشر کرد.
از نظام پراکندۀ گروه‌های پراکنده، نتیجه حاصل نمی‌شود، افغان‌ها دوره حاکمیت جنگ‌سالاران، تفنگداران، خونخواران بانفوذ و بی‌نفوذ را تجربه کرده‌اند، آن‌ها حتی توانایی حکومت کردن یک روزه بر مردم افغانستان را ندارند. نیروهای اشغالگر خارجی به زور قدرت‌های جعلی را به آن‌ها تلقین کرده بودند، با خروج آخرین اشغالگر، میزان زور و محبوبیت آن‌ها در بین مردم افشا شد و هنگام فرار از مردم محکوم خود، رکوردهای جالبی را ثبت کردند.
یادآوری: نوشته‌ها، مقالات و تبصره‌های نشر شده در صدای‌هندوکش فقط نظر نویسندگان را منعکس می‌کند، توافق صدای‌هندوکش برایشان شرط نیست.
