اسماعیل خان؛ امیر غرب یا امیر فساد؟
در بیست سال جمهوریت، بسیاری از آنانی که خود را رهبران جهاد و مقاومت علیه بیگانگان می‌نامیدند، نه‌تنها از آرمان‌های جهاد فاصله گرفتند، بلکه به مهره‌های کلیدی در فساد ساختاری و غارت منابع ملی بدل شدند.
بله! آنان که روزی با شعار دفاع از اسلام و استقلال افغانستان به میدان آمده بودند، در دوران جمهوریت، چهره‌ای دیگر از خود به نمایش گذاشتند؛ چهره‌ای آغشته به حرص، جاه‌طلبی و بی‌رحمی در برابر مردم رنج‌دیده این دیار.
افغانستان در این سال‌ها به میدان رقابت غارت‌گران تبدیل شده بود، قدرت، نه ابزاری برای خدمت، بلکه وسیله‌ای برای تسلط بیشتر، ثروت‌اندوزی و چپاول اموال عامه بود.
بسیاری از ولایت‌ها، به‌ویژه ولایات مرزی و تجارتی، عملاً به قلمروهای شخصی رهبران خودخوانده و جنگ‌سالاران بدنام بدل شده بودند که در آن‌ها هیچ قانونی جز اراده آن‌ها حاکم نبود.
در میان این چهره‌ها، اسماعیل خان در غرب کشور یکی از چهره‌هایی بود که از موقعیت جهادی خود برای ساختن امپراتوری سیاسی، مالی و نظامی بهره می‌گرفت.
هرات، اسلام‌قلعه، تورغندی و حتی گمرکات و منابع طبیعی غرب، همه در حلقه‌ی نفوذ او قرار داشت و همین امر باعث گردید تا به مرور زمان، نامش در کنار فساد مالی، غصب زمین و اختلاس، در حافظه عمومی ثبت شد.
باتلاق فساد، دزدی و چور و چپاول، شاید تنها مکانی باشد که تمام رهبران خودخوانده و پرچم‌داران جنگ‌های خانمان‌سوز داخلی را گردهم جمع نموده و در کنار هم، به غارت کشور، معامله‌نمودن استقلال ملت آن و پایمال‌کردن خون هزاران شهید پرداخته‌اند؛ جمع نامبارکی‌که شاهد یکجاشدن سیاه‌ترین چهره‌های تاریخ معاصر افغانستان، از جمله شخص اسماعیل خان بود.
از آن‌جایی‌که در زمان حاکمیت اسماعیل خان بر هرات، اسلام‌قلعه و تورغندی، دو گذرگاه مهم و حیاتی کشور، زیر سایه سرد وی قرار داشت، پس دور از انتظار نیست اگر نام اسماعیل خان در صدر لیست افراد آغشته به فساد و دزدی باشد؛ رهبر خودخوانده‌ای که با سوء استفاده از جاه و منصب‌اش هر آن‌چه در توانش بود از سفره ملت برداشت.
در آن روزها، اسلام‌قلعه و تورغندی به منبع درآمد شخصی او و مزدبگیرانش تبدیل شده بود. میلیاردها افغانی از عواید این گذرگاه‌ها، بدون شفافیت و نظارت، به جیب او و وابستگانش می‌رفت؛ گمرکاتی‌که عملاً به دکان خصوصی وی مبدل شده و کسی جرأت پرسیدن نداشت.
او در حالی لقب مجاهد و امیر را یدک می‌کشید، که چپاول‌اش از بیت‌المال، حتی اشغال‌گران را نیز به حیرت درآورده بود. اسماعیل خان از این بنادر برای تأمین منابع مالی شخصی خود و تقویت قدرتش استفاده می‌کرد، در حالی که مردم هرات و افغانستان از این ثروت‌های ملی هیچ سهمی نمی‌بردند.
در زمان جمهوریت، هرچند فساد مالی و اداری به اوج خود رسیده و به‌ندرت کسی پیدا می‌شد که دامنش از این آلودگی پاک مانده باشد و علیه آن لب به سخن باز نماید، با این حال گاهی برخب از چهره‌های حکومتی چه به‌خاطر خصومت‌های شخصی و یا برای کنار زدن رقیبان سیاسی، رازهای پشت‌پرده طرف مقابل را فاش می‌کردند و کارنامه فساد آن را در جلو مردم افغانستان به خوانش می‌گرفتند.
غصب زمین‌های دولتی، اختلاس میلیون‌ها دالر از بانک ملی، سوءاستفاده از عواید گمرکات و انجام سرمایه‌گذاری‌های مشکوک، از جمله مهم‌ترین اتهاماتی بود که عزیزالله لودین، رئیس وقت اداره عالی مبارزه با فساد اداری، در سال ۲۰۱۲ به اسماعیل خان نسبت داد؛ اتهاماتی که در شماره بعدی این سلسله به واکاوی هرچه بیشتر آن‌ها خواهیم پرداخت، ان‌شاءالله.
ادامه دارد…
توجه: نوشته ها، مقالات و نظریات منتشر شده از صدای هندوکش تنها بیانگر نظر نویسندگان است، موافقت صدای هندوکش برایشان شرط نیست.
