رشد و توسعه جمعیت در سطح جهانی ایجاب می‌کند که کشورها برای رفع نیازها و خواسته‌های خود، با منطقه و جهان روابط حسنه داشته باشند و به طور مستمر با سایر کشورها داد و ستد کنند، البته این روابط باید بر پایه منافع متقابل و احترام دوطرفه استوار باشد.
متأسفانه ما چندین دهه است که در این زمینه با همسایه‌ای روبرو هستیم که همیشه فقط منافع خود را در نظر گرفته و روابط تجاری را برای اهداف سیاسی و استخباراتی خود قربانی کرده است. در هر فصل زراعی، محدودیت‌هایی بر صادرات ما اعمال می‌کند، دروازه‌ها را می‌بندد و به بهانه‌های مختلف، روابط تجاری را به طور موقت قطع می‌کند، که در نتیجه آن تاجران و کشاورزان افغان میلیون‌ها دالر زیان می‌بینند. برای حل دائمی این مشکل، معاونیت اقتصادی در تصمیم جدید هرگونه روابط اقتصادی و تجاری با این همسایه شرور را به طور کامل قطع کرده است که از نظر اقتصادی در درازمدت و بر اساس چندین دلیل، اقدامی بسیار نیک و استراتژیک محسوب می‌شود.
اول: بر اساس نظریه رشد پایدار (Sustainable Growth Theory) در اقتصاد، این تصمیمِ معاونیت اقتصادی گامی به جا و عالی محسوب می‌شود. این نظریه توضیح می‌دهد که «رشد اقتصادی باید سیاست‌هایی را در پیش بگیرد که منجر به ثبات و پایداری درازمدت شود، حتی اگر در کوتاه‌مدت با موانع و تأخیر مواجه شود.» بنابراین، این تصمیم یک تصمیم خوب تلقی می‌شود، اگرچه در کوتاه‌مدت با برخی مشکلات مواجه می‌شویم، اما در درازمدت این تصمیم زمینه‌ساز رشد اقتصادی، ثبات و توسعه پایدار را فراهم می‌کند.
دوم: اصل هزینه و فایده (Cost-Benefit Analysis Principle) در اقتصاد، یک اصل مهم محسوب می‌شود، بر اساس این اصل اگر منافع درازمدت بیشتر از زیان‌های کوتاه‌مدت باشد، در این صورت باید زیان‌های فعلی را تحمل کرد تا در آینده از منافع درازمدت بهره‌مند شد. بر همین اساس، قطع روابط تجاری ما در کوتاه‌مدت باعث برخی زیان‌ها می‌شود، اما در درازمدت منافع آن چندین برابر و مهم‌تر از این زیان‌ها است.
سوم: اصل تصمیمات درازمدت و کوتاه‌مدت (Long-Run vs Short-Run Principle) یک قاعده مهم است. منطق این اصل در اقتصاد این است که تصمیمات کوتاه‌مدت اغلب با در نظر گرفتن سود و زیان گرفته می‌شوند، اما تصمیمات درازمدت برای افزایش ظرفیت، رشد پایدار و ثبات آینده اتخاذ می‌شوند. قطع روابط تجاری با پاکستان در درازمدت مزایای بسیاری برای ما دارد، صنعت داخلی را تقویت می‌کند، رشد اقتصادی را تحریک می‌کند، محدودیت‌های تجاری را از بین می‌برد، سرمایه‌گذاری داخلی را گسترش می‌دهد و بازارهای جدیدی مانند بازارهای آسیای مرکزی، ایران، چین، روسیه، هند، ترکیه و کشورهای اروپایی پیدا می‌شود.
چهارم: بر اساس اصل شرایط یا تناسب تجارت (Terms of Trade Concept)، باید به نسبت صادرات و واردات بین دو کشور توجه شود، این به معنای آن است که دو کشور زمانی می‌توانند با یکدیگر تجارت سودمند داشته باشند که نسبت صادرات و واردات آنها برابر یا تا حد زیادی نزدیک به هم باشد. این بدان معناست که میزان صادرات ما نیز باید در همان ردیف میزان واردات ما از پاکستان باشد. این در حالی است که در سال ۲۰۲۴، واردات ما از پاکستان ۲۰۰۰ میلیون دالر و صادرات ما ۸۰۰ میلیون دالر بوده است. این امر یک تفاوت بزرگ را نشان می‌دهد که هرگز نمی‌تواند به نفع کشور ما محاسبه شود.
پنجم: بر اساس استراتژی تنوع تجاری (Trade Diversification Strategy)، کشورها نباید تنها به یک شریک متکی باشند، همان‌طور که ما همیشه فقط به پاکستان اتکا کرده‌ایم. اگر یک کشور شریک همیشه در برابر تجارت، مشکلات، موانع و محدودیت‌ها ایجاد کند، در چنین حالتی باید بازارهای جدیدی جستجو و روابط با کشورهای جدید توسعه یابد. این امر در آینده به عنوان یک اصل مهم کاهش ریسک (Risk Reduction) محسوب می‌شود. مانند ویتنام و بنگلادش که برای رهایی از تعرفه‌های بالای هند، به بازارهای اروپایی روی آوردند.
ششم: بر اساس اصل خودمختاری اقتصادی (Economic Nationalism Principle)، هر کشور باید بر اساس منافع اقتصاد ملی خود تصمیم‌گیری کند و اقتصاد کشور باید مستقل باشد و هرگز مستقیماً تحت تأثیر تصمیمات کشور دیگری قرار نگیرد. بر این اساس، مهم است که کشورها برای استقلال اقتصاد ملی خود در کوتاه‌مدت برخی خطرات را بپذیرند تا در درازمدت اقتصادی مستقل، متکی به خود و باثبات داشته باشند. برای اینکه در آینده اقتصادی مستقل و با رشد پایدار داشته باشیم، مهم است که در حال حاضر تجارت با پاکستان محدود شود و روی گزینه‌های جایگزین جدید کار شود.
هفتم: بر اساس اصل هزینه فرصتی (Opportunity Cost Principle)، ارزیابی هر تصمیم اقتصادی بر اساس فرصتی که از دست رفته، محاسبه می‌شود. اگر ما چیزی را با هزینه‌هایی از دست می‌دهیم، اما در مقابل، آنچه را که در آینده با منافعی به دست می‌آوریم، مقایسه کنیم، زیان‌های فعلی باید برای منافع درازمدت تحمل شود و این تصمیم اجرا گردد تا در آینده قدرت استراتژیک آن بالا و منافع آن پایدار باشد.
در مجموع، محدود کردن روابط تجاری با پاکستان از نظر اقتصادی و استراتژیک یک تصمیم مهم و عمیق است. اگرچه در کوتاه‌مدت زیان‌های موقتی دارد، اما در درازمدت می‌تواند فرصت‌های زیادی برای افغانستان ایجاد کند. به عنوان مثال، سرمایه‌گذاری داخلی توسعه می‌یابد، فرصت‌های جدیدی برای صنعت پیدا می‌شود، زمینه کار مساعد می‌گردد، بازارهای جدیدی یافت می‌شود، روابط تجاری با کشورهای جدید گسترش می‌یابد، اتکا به یک کشور از بین می‌رود، محصولات کشاورزی به بازارهای جدید می‌رسد و فرصت‌های بین‌المللی برای تجار فراهم می‌شود.
توجه: نوشته ها، مقالات و نظریات منتشر شده از صدای هندوکش تنها بیانگر نظر نویسندگان است، موافقت صدای هندوکش برایشان شرط نیست.
