اختلافات تاریخی میان جمعیت و جنبش ریشه‌ی عمیقی در تقسیم قدرت دارد؛ جمعیت به رهبری احمد شاه مسعود، نیروی سیاسی قدرتمند تاجیک‌ها بود، در حالی که جنبش به فرماندهی عبدالرشید دوستم، نیروی نظامی مستقل ازبک‌ها محسوب می‌شد.
این دو نیرو در دوران حکومت مجاهدین بر سر تقسیم قدرت و سهم‌خواهی قدرت بارها درگیر شده ند؛ با بازگشت طالبان و شکل‌گیری جبهه‌ی مقاومت، این اختلافات قدیمی دوباره بروز کرده است.
دوستم و هوادارانش بر این باورند که جبهه‌ی مقاومت، تلاش تازه‌ای از سوی تاجیک‌ها برای قبضه‌ی قدرت است؛ گام‌های اخیر احمد مسعود علیه دوستم، ریشه در همین تضادهای تاریخی و تفاوت‌های قومی میان ازبک‌ها و تاجیک‌ها در تقسیم قدرت دارد.
حدود یک ماه پیش، در مراسم یادبود از احمد شاه مسعود، دوستم موضع و موقف تندی علیه جبهه‌ی مقاومت و دره‌ی پنجشیر گرفت؛ او جبهه‌ی مقاومت را متهم کرد که ازبک‌ها را نادیده می‌گیرد و به افغانستان از منظر پنجشیر نگاه می‌کند.
ریشه‌ی این اختلافات به کجا می‌رسد؟
اطلاعات بدست آمده از منابع موثق نزدیک به احمد مسعود نشان می‌دهد که او مدتی پیش به مسکو سفر کرده بود و در جریان این سفر، با روس‌ها درباره‌ی عبدالرشید دوستم نیز گفت‌وگو کرده است؛ احمد مسعود به روس‌ها گفته است که دوستم دیگر جایگاه گذشته خود را از دست داده و توانایی انجام فعالیت‌های مؤثر علیه طالبان را ندارد؛ او همچنین اشاره کرده بود که بسیاری از فرماندهان و یاران سابق دوستم آماده‌اند تا با جبهه‌ی مقاومت بپیوندند و در برابر طالبان فعال شوند.
احمد مسعود در این دیدارها تلاش کرده روس‌ها را متقاعد کند که به‌جای دوستم، به او و جبهه‌ی مقاومت بیشتر توجه کنند؛ پس از بازگشت از مسکو، مسعود و همراهانش با برخی از فرماندهان و یاران سابق دوستم تماس گرفته و از آن‌ها خواسته‌اند به جبهه‌ی مقاومت بپیوندند؛ این اقدام موجب خشم دوستم شده و او با روس‌ها تماس گرفته و با این امر به شدت مخالفت کرده و ناراض شده است.
اطلاعاتی که با “صدای هندوکش” از منابع معتبر شریک شده است نشان می‌دهد که احمد مسعود از برخی دیدارها و فعالیت‌های دوستم در ترکیه که علیه جبهه‌ی مقاومت بوده، آگاه شده است؛ مسعود بر این باور است که دوستم و یارانش تحت عنوان شورای ملی مقاومت، از ترکیه، روسیه، انگلستان و دیگر کشورها امتیازاتی دریافت کرده‌اند؛ اما جبهه‌ی مقاومت را نادیده گرفته‌اند.
این موضوع باعث شده که احمد مسعود به‌تنهایی و به‌طور مستقل سفرهای سیاسی خود را انجام دهد و نخواهد که شورای مقاومت، به‌ویژه دوستم، در این امور دخالت داشته باشد یا حتی از آن آگاهی حاصل کند.
منابع گزارش می‌دهند که احمد مسعود در مراسم یادبود از احمد شاه مسعود نیز هیچ اشاره‌ای به دوستم نکرد، با وجود اینکه دوستم در مراسم حاضر بود.
این رفتار برای دوستم و همراهانش، به‌ویژه باتور دوستم، غیرقابل‌تحمل بود و دوستم در سخنرانی خود به صراحت ناراحتی‌های خود را بیان کرد و بر اختلافات قدیمی تأکید کرد.
تنش‌ها زمانی شدت گرفت که یونس قانونی نیز در چندین جلسه انتقادات شدیدی به دوستم وارد کرد؛ او در سخنرانی‌هایش تأکید کرد که درجات نظامی و مقامات بلندپایه‌ای که دوستم در دوران شورای نظار به دست آورده، نتیجه لطف و حمایت رهبران جمعیت و پنجشیری‌ها بوده است؛ این اظهارات به‌نظر می‌رسد که از پیش در درون جمعیت برنامه‌ریزی شده و با مشورت رهبران حزب صورت گرفته بود.
منابع می گویند که، احمد مسعود در جلسات خصوصی به یارانش توصیه کرده که به‌ظاهر از هرگونه تقابل مستقیم با دوستم خودداری کنند، اما در خفا به جذب افراد نزدیک به دوستم ادامه دهند؛ او معتقد است که دوستم دیگر نفوذی ندارد، نه در داخل جنبش و نه در صحنه‌ی بین‌المللی توجهی به او نمی‌شود و باید از صحنه سیاسی کنار گذاشته شود.
به‌تازه‌گی احمد مسعود در جلسه‌ای به دوستم گفته است که عادت ندارد از روی کاغذ سخنرانی کند و به همین دلیل نام او را فراموش کرده است؛ و اما در واقعیت این کار احمد مسعود توهین بزرگی به دوستم است و این اقدامش کاملاً عمدی بوده است.
به گفته‌ی آگاهان، رفتارهای احمد مسعود علیه دوستم نشان‌دهنده برنامه‌ای عمیق برای کنار زدن او و دیگر چهره‌های برجسته اتحاد شمال از صحنه سیاسی است؛ احمد مسعود که در رؤیای انحصار قدرت و شهرت پدرش به سر می‌برد، درصدد است تمامی امتیازات مربوط به مخالفت با طالبان را برای خود حفظ کند؛ به‌نظر می‌رسد که این اختلافات در آینده نیز تشدید خواهد شد.
