۲۴ اسد روزی بود که نظام بیست‌ساله جمهوریت در افغانستان سرنگون شد؛ اما نهم سنبله روزی است که نیروهای اشغالگر همراه با مقامات وابسته به خود کشور را ترک کردند و روند فرار آشکار مقامات پیشین در همان روز به پایان رسید. نهم سنبله این درس عبرت را بر جای گذاشت که اشغالگر، هرقدر توان و امکانات داشته باشد، چون ریشهٔ واقعی در این سرزمین ندارد، پایدار ماندن آن ناممکن است؛ هر قدر زر و زور داشته باشد، پایان کار و انجام آن یا شکست است یا فرار شرم آور. این روز، تنها ختم یک فصل نبود، بلکه برای ملت افغانستان و برای بیگانگان یک عبرت و یک راه برای تعین آینده شد.
افرادی که خود را به نام‌های مقامات جمهوریت، خدمت‌گزار مردم و رهبران ملت معرفی می‌کردند، در نهم سنبله آشکار ساختند که وابستگی‌شان به وطن تنها در چارچوب چوکی‌های موقتی، منافع شخصی و دالرهای خارجی خلاصه و محدود می‌شد. ملت ایستاده ماند، اما همین خادمان(!) و رهبران(! ) می‌کوشیدند پیش از خروج اشغالگران راه فرار را در پیش گیرند. در نهم سنبله، همهٔ کسانی که خود را پاسبان مردم می‌پنداشتند، به سوی میدان هوایی شتافتند و در جستجوی راه نجات بودند.
نظام‌هایی که با کمک بیگانگان ساخته شوند، هرقدر نام‌های زیبا، شعارهای پرزرق‌وبرق و ساختارهای نمایشی داشته باشند، توان حکومت بر ملت افغانستان را ندارند. نهم سنبله ادامهٔ رسوایی همان جنگ‌سالاران و معامله‌گرانی بود که سال‌ها بر ضد ارزش‌های اسلامی و ملی تبلیغ کردند و در پایان، با همان طیاره‌های بیگانه گریختند که دو دهه پیش در آن آمده بودند.
مقامات خاین جمهوریت فروپاشیده، در بین ۲۴ اسد تا ۹ سنبله مرتکب خیانت‌هایی شدند که هرگز از یاد تاریخ و حافظهٔ ملت زدوده نخواهد شد. آنان با دارایی‌های ملی به بدترین شکل برخورد کردند، هواپیماها، موترها و دیگر وسایط دولتی را همراه با بیگانگان ویران و از کار انداختند. ادعای وطن‌دوستی‌شان ثابت و به ملت افغانستان چهرهٔ واقعی خود را نمایان ساختند.
پیام دیگر نهم سنبله برای ما این است که هیچ ملتی بدون ارزش‌های واقعی و آزادی خود به عزت خود دست نمی‌یابد. هر کسی که با تکیه زدن بر دیگران به قدرت برسد، ریشه‌های سستی خواهد داشت و در روز سخت، به‌جای پاسخ‌گویی و ایستادن در کنار مردم، راه فرار را پیش خواهد گرفت.
درس مهم دیگری نهم سنبله، این است که نسل‌های آینده نباید اجازه دهند چنین اشتباهاتی تکرار شود. هیچ ملتی رهبرانی را نمیبخشند که در روز خطر فرار کنند و با سرنوشت مردم بازی نمایند. اما در همان روز، مقامات جمهوریت ملت، وطن، عشق به خاک وطن در میدان رها و خودشان فرار کردند، آنها در حقیقت منکر هویت و افغانیت خویش بودند و برای پناه بردن به آغوش بیگانه همهٔ ارزش‌ها را پشت سر گذاشتند.
همچنان نهم سنبله در تاریخ افغانستان از این جهت نیز روز پرافتخار شمرده می‌شود که آخرین عسکر امریکایی کشور را ترک کرد. اشغالگرانی که با آرزوها و برنامه‌های کلان آمده بودند تا حکومتی به نام جمهوریت را پایدار سازند، پیش از خروج همهٔ این آرزوها و نقشه‌های‌شان نقش بر آب شد.
توجه: نوشته ها، مقالات و نظریات منتشر شده از صدای هندوکش تنها بیانگر نظر نویسندگان است، موافقت صدای هندوکش برایشان شرط نیست.
